سازمان بهداشت جهانی مهارت های فردی را با عناوین ده گانه زیر مشخص کرده است. رمز برخورداری از این مهارت ها، دانستن، تمرین و به کارگیری هر چه بیشتر در زندگی روزمره است.
۱) خود آگاهی
مهارت خودآگاهی، توانایی شناخت از نقاط ضعف و قوت خواسته ها، نیازها، رغبت ها و تصویر واقع بینانه از خود است تا حقوق فردی، اجتماعی و مسئولیت های خود را بهتر بشناسیم. با کسب این مهارت به این سؤال اساسی که «من کیستم؟» پاسخ می گوییم.
۲) همدلی
همدلی یعنی اینکه فرد بتواند زندگی دیگران را حتی زمانی که در آن شرایط قرار ندارد درک کند. همدلی به فرد کمک می کند تا بتواند انسان های دیگر را حتی وقتی با آنها متفاوت است بپذیرد و به آنها احترام بگذارد. همدلی روابط اجتماعی را بهبود می بخشد و به ایجاد رفتارهای حمایت کننده و پذیرنده، نسبت به انسان های دیگر منجر می شود. این مهارت موجب می شود تا به دیگران توجه کرده و آنها را دوست داشته باشیم و خود نیز مورد توجه و دوست داشتن دیگران قرار بگیریم و با ایجاد روابط اجتماعی بهتر به هم نزدیکتر شویم.
۳) ارتباط مؤثر
کسب این مهارت به ما می آموزد برای درک موقعیت دیگران چگونه به سخنان آنان فعالانه گوش دهیم و چگونه دیگران را از احساس و نیازهای خود آگاه کنیم تا ضمن به دست آوردن خواسته های خود طرف مقابل نیز احساس رضایت کند.
۴) روابط بین فردی
مهارتی است که موجب می شود ضمن تقویت روحیه مشارکت، روابط بین فردی مثبت و مؤثر فرد با انسان های دیگر ایجاد شود. یکی از این موارد، توانایی ایجاد روابط دوستانه است که در سلامت روانی و اجتماعی، روابط گرم خانوادگی، به عنوان یک منبع مهم روابط اجتماعی سالم نقش بسیار مهمی دارد.
۵) تصمیم گیری
مهارت تصمیم گیری به ما کمک می کند تا با اطلاعات و آگاهی کافی با توجه به اهداف واقع بینانه خود، از بین راه حل های مختلف بهترین راه حل را انتخاب کرده و به کار بگیریم و پذیرای پیامدهای آن نیز باشیم.
این توانایی به فرد کمک می کند تا به نحو مؤثرتری در مورد مسائل تصمیم گیری کند. اگر کودکان و نوجوانان بتوانند فعالانه در مورد اعمالشان تصمیم گیری کنند، جوانب مختلف انتخاب را بررسی کرده و پیامد هر انتخاب را ارزیابی کنند، مسلما در سطوح بالاتر بهداشت روانی قرار خواهند گرفت.
۶) توانایی حل مسئله
مهارت حل مسئله این توانایی را به ما می دهد که با توجه به تجارب عملی و توانمندی های ذهنی خود بتوانیم در جهت حل مسئله یا مشکل قدم برداشته و به نتیجه مطلوب دست یابیم. این توانایی همچنین فرد را قادر می سازد تا به طور مؤثرتری مسائل زندگی را حل کند. مسائل مهم زندگی چنانچه حل نشده باقی بمانند، استرس روانی ایجاد می کنند که به فشار جسمی منجر می شود.
۷) تفکر خلاق
فکر کردن مهارتی است که از کودکی می آموزیم. مهارت تفکر خلاق، قدرت کشف و تولید اندیشه جدید را برای ما فراهم می آورد. مهارت تفکر خلاق به ما کمک می کند در مواجهه با حوادث ناگوار چگونه احساسات منفی خود را به احساسات مثبت تبدیل کنیم. تفکر خلاق نوع دیگر دیدن است. در این تفکر هیچگاه مشکل یک عامل مزاحم به حساب نمی آید بلکه یک فرصت برای کشف راه حل های نو و بدیع تلقی می شودکه تاکنون کسی به آن توجه نکرده است.
۸) تفکر انتقادی
تفکر نقادانه نوعی دیگر از تفکر است. کسب این مهارت به ما می آموزد تا هر چیزی را به سادگی قبول یا رد کنیم، ابتدا در مورد آن موضوع سؤال و استدلال کنیم، سپس بپذیریم یا رد کنیم.
کسانی که از تفکر نقادانه برخوردارند، فریب دیگران را نمی خورند و به راحتی جذب گروه ها و افراد و... نمی شوند، چرا که همواره با سؤال کردن به عاقبت کار می اندیشند.
۹) مقابله با هیجان های ناخوشایند
این توانایی فرد را قادر می سازد تا هیجان ها را در خود و دیگران تشخیص دهد، نحوه تأثیر هیجان ها بر رفتار را بداند و بتواند واکنش مناسبی به هیجان های مختلف نشان دهد. اگر با حالات هیجانی، مثل غم و خشم یا اضطراب درست برخورد نشود این هیجان تأثیر منفی ای بر سلامت جسمی و روانی خواهد گذاشت و برای سلامت، پیامدهای منفی به دنبال خواهد داشت.
۱۰) توانایی مقابله با استرس
این توانایی شامل شناخت استرس های مختلف زندگی و تأثیر آنها بر فرد است. شناسایی منابع استرس و نحوه تأثیر آن بر انسان، فرد را قادر می سازد تا با اعمال و موضع گیری های خود فشار و استرس را کاهش دهد.
مهارت های فردی شامل کارهایی می شود که ما می توانیم از پس انجام آن ها بر بیاییم و جز نقاط قوت، توانایی و ویژگی های ما محسوب می شود. این مقاله به شما کمک خواهد کرد تا تعریف درست آن را بدانید و از از ویژگی ها و نقاط قوت خود به خوبی استفاده کنید.
مهارت های ملایم و سخت
قبل از این که بخواهیم پاسخ دهیم مهارت فردی چیست، باید تعریف مهارت را به طور کلی توضیح دهیم. مهارت توانایی انجام کارهای خاص است. مهارت ها به طور معمول از طریق آموزش ها و تجربیات مستقیم به دست می آیند و ملزم به تلاش مستمر هستند. بنابراین مهارت های فردی را می توان نقاط قوتی که هر شخص داراست، نامید. اما چگونه می توانیم بفهمیم که آن ها چیست؟
به طور کلی مهارت های فردی را می توان به دو دسته تقسیم کرد. مهارت های سخت و نرم. مهارت های ملایم بیشتر عمومی هستند. ویژگی های نامحسوسی که برای تعامل با دیگران استفاده می کنیم. آن ها می توانند به نوع نگرش، شخصیت، احساسات، عادت ها، سبک ارتباطات ما و رفتار های اجتماعیمان مربوط شوند.
در مقابل مهارت های سخت بیشتر خاص و مشخص هستند که معمولا با کار و شغل و وظایف ما ارتباط دارند. این توانایی ها اکثرا توسط آموزش و پرورش، مراکز آموزشی و یا در محل کار آموزش داده می شود. مهارت های سخت می تواند شامل سواد کامپیوتر، ویرایش، توانایی اداره یک پروژه و یا یک زبان خارجی باشد. این دسته از مهارت ها هستند که ما را به یک کارآفرین تبدیل می کنند و این اجازه را به ما می دهند تا موقعیت های شغلی برای خود دست و پا کنیم. مهارت های ملایم و سخت مکمل یک دیگر هستند و در کل توانایی های ما را نشان می دهند.
مجموعه توانمندیهایی است که موجب موفقیت در زندگی اجتماعی فرد میشود. هر فرد برای زندگی موفق در یک جامعه، علاوه بر مهارتهای فردی به مهارتهای دیگری نیاز دارد که از آن به نام مهارتهای اجتماعی یاد میکنند. مهارتهای اجتماعی، مجموعه رفتارهای اکتسابی است که از طریق مشاهده، مدل سازی، تمرین و بازخورد آموخته میشود و دارای ویژگیهای زیر است و رفتارهای کلامیو غیرکلامیرا دربر میگیرند و پاسخهای مناسب و مؤثر را در بردارند، بیش تر جنبه ی تعاملی داشته، تقویت اجتماعی را به حداکثر میرسانند و بر اساس ویژگیها و محیطی که فرد در آن واقع شده است، توسعه مییابند و از طریق آموزش رشد میکنند.
تعامل اجتماعی یا توانمندیهای اجتماعی یعنی تعامل در جامعه، شناخت روحیه و احساسات درونی خود و دیگران و برخورد صحیح و متناسب با آنها. رشد انسان مخصوصاً در سالهای اولیه ی زندگی بدون برخوردهای اجتماعی غیر ممکن یا بسیار ضعیف است، برخورد با مسائل احساسی، تجربه و تجزیه و تحلیل این احساسات و عواطف مثل بیان یک خواسته، قبول کردن، راندن و طرد کردن، خندیدن، لمس کردن، عشق، دوستی، دعوا، آشتی، تفاهم، ماتم، سعادت مشترک و احساس امنیت از مقدمات ضروری برای فراگیری در زندگی عاطفی و اجتماعی هستند. اگر این تجارب تکامل نیابند نه تنها تواناییهای مشخص در ایجاد رابطه در رفتارهای اجتماعی را دچار خدشه میکنند بلکه موجب عقب ماندگی ذهنی و جسمیمیشوند. غفلتهای اجتماعی اگر به مدت طولانی ادامه داشته باشند ضایعات جبران ناپذیری را به دنبال خواهند داشت.
اشخاصی که دارای توانمندیهای اجتماعی هستند میتوانند با احساسات و عواطف خود و دیگران به خوبی برخورد کنند و به همین دلیل توانمندیهای اجتماعی به دو بخش تقسیم میشوند:
۱ تواناییهای برخورد با خود (دنیای احساسات خویشتن)
شامل: – ایجاد و حفظ یک تصویر مثبت از خود – اعتماد به نفس – داشتن روح ابتکار و اشتیاق – توانایی ایجاد مشغولیات برای خود – برخورد سازنده با ترسها و شکستها
۲ توانایی برخورد با دیگران – توانایی نفوذ در دیگران – توانایی حل درگیریها با روشهای سازنده – توانایی ایجاد و حفظ رابطه با دیگران – توانایی فعالیت در گروه: همکاری و هماهنگی با دیگران در تعیین اهداف و شیوههای انجام کار و اعمال تغییرات – توانایی قانع کردن دیگران – مشارکت در امور اجتماعی – مهارتهای زندگی این مهارتها شامل ۴ بخش است: ۱ مهارتهای خودیاری ۲ مهارتهای سازگاری ۳ مهارتهای دوست یابی ۴ مهارتهای ارتباطی
مهارتهای خودیاری عبارتند از: – پوشیدن لباس ( بستن دکمه، باز و بسته کردن زیپ، باز و بسته کردن بند کفش، آویزان کردن لباسها ) – غذا خوردن ( استفاده از قاشق چنگال و کارد ) – نظافت کردن ( حمام و دستشویی رفتن، مسواک زدن، شانه زدن ) – خانه داری ( چیدن سفره، مرتب کردن تخت خواب، جارو کردن، گردگیری، شستن ظروف، بردن زبالهها و … ) مهارتهای سازگاری با دیگران عبارتند از: – به کار بردن واژههای مؤدبانه و گفتن کلمات مناسب در زمان مناسب – پیروی از اصول و قواعد و قوانین ( رعایت قوانین بازی ) – کمک به دیگران در انجام کارهای مفید
مهارتهای دوست یابی عبارتند از: – داشتن ظاهر آراسته – لبخند زدن – پیش قدم شدن در دوستیها، رعایت نوبت در سخن گفتن، دعوت کردن و … – شیوه ی بیان احساسات
مهارتهای ارتباطی با دیگران عبارتند از: – نگاه کردن – یافتن هم صحبت در جمع – گوش دادن، نگاه کردن و توجه به گوینده – پاسخ گفتن و بیان مطالب خود بعد از اتمام صحبت طرف مقابل – رعایت نوبت در صحبت – قطع نکردن صحبت دیگران – توانایی نشان دادن احساسات و رفع آنها ( خشم، حسادت، کینه و … ) – توانایی گفتن نه به دیگران – احترام به قانون – مسؤولیت پذیری – دفاع از خود و حقوق خود – عذرخواهی در صورت بروز اشتباه – همیشه حقیقت گو بودن – با بزرگترها مشورت کردن – عدم تمسخر دیگران به دلیل معایب و ظاهر زشتشان – تشویق و بیان تواناییهای دیگران – ابراز نظر کردن در جمع – اگر از کسی رنجیدی او را ببخش خودت او را آگاه کن – راحت به نادانیهایت اعتراف کن – برای مطرح کردن خود و جلب توجه دیگران دروغ نگو – خجالتی نباش